ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΝΗΣΙΩΝ

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΝΗΣΙΩΝ 
- ετυμολογικά και ιστορικά στοιχεία- 

Παρακάτω θα προσπαθήσουμε να ξετυλίξουμε την ιστορία πίσω από τα ονόματα πολλών νησιών ερευνώντας πολλές πηγές. Η ετυμολογία των ονομάτων τους δεν είναι μοναδική και οι εκδοχές είναι αρκετές. 
Περιλαμβάνονται πολλά νησιά, τόσο στο Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος, όσο και στη Μεσόγειο θάλασσα γενικότερα.

• Επτάνησα                    

(Το όνομα Επτάνησα σημαίνει επτά νησιά. Τα επτά κύρια νησιά να είναι, με σειρά μεγέθους, η Κεφαλονιά, η Κέρκυρα, η Ζάκυνθος, η Λευκάδα, τα Κύθηρα, η Ιθάκη και οι Παξοί.)

1. Κέρκυρα: Με το πέρασμα των αιώνων το νησί πήρε πολλά ονόματα μέχρι να αποκτήσει το σημερινό Κέρκυρα που οφείλεται στην νύμφη Κέρκυρα κόρη του ποταμού Ασωπού. Ο θεός Ποσειδώνας αγάπησε την κοπέλα, την έφερε στο νησί και του έδωσε το όνομά της, ενώ από τον ερωτά τους γεννήθηκε ο Φαίακας, μυθικός γενάρχης των Φαιάκων.
2. Παξοί: Το όνομά τους το πήραν από τη λέξη «πάθος», το ερωτικό πάθος. Ο Ποσειδώνας έχοντας ερωτευτεί παράφορα τη νύμφη Αμφιτρίτη, μπορούσε να την κάνει δική του μόνο αν της χάριζε μια δική της γη, όπως εκείνη του ζήτησε. Έτσι σήκωσε την κοσμική του τρίαινα, έκοψε ένα κομμάτι από την Κέρκυρα, το οποίο… μετακίνησε λίγο νοτιότερα και εκεί, στους Παξούς, στέγασε τον έρωτά του με τη νύμφη.
3. Λευκάδα: Το όνομα της νήσου Λευκάδας μας το παραδίδει ο Όμηρος και προέρχεται από το «λευκάς» γιατί ήταν λευκογαία, είχε δηλαδή άσπρο χώμα.
4. Κεφαλονιά: Η Κεφαλονιά πήρε το όνομα της από τον ήρωα Κέφαλο, τον πρώτο ηγεμόνα του νησιού, ο οποίος ήταν Αθηναίος αρχηγός και γιος του Διονύσου. Ο Κέφαλος εκδιωχθείς από την Αθήνα για κάποιο φόνο, εξορίστηκε και εγκαταστάθηκε το νησί. Γι’ αυτό μάλιστα και η ορθή ονομασία είναι Κεφαλονιά με ένα λάμδα.
5. Ιθάκη: Από το «ιθύς», που σημαίνει ευθύς, ίσιος, μακρύς. Η μακρόστενη νήσος. Από το «ιθύς» προκύπτει και ο ιχθύς, το ψάρι, επειδή είναι κι αυτό μακρόστενο.
6. Ζάκυνθος: Από τον Ζάκυνθο ο οποίος ήταν γιος του πρίγκιπα Τρώα, γενάρχη των Τρώων. Όταν τέλειωσε η τρωική εκστρατεία, ο Ζάκυνθος με τον λαό του έφυγε από την Τροία και κατοίκησαν σε ένα νησί που πήρε το όνομά του.
7. Κύθηρα: Το όνομά τους σημαίνει «τα κρυφά» γιατί σε αυτά γεννήθηκε εν κρυπτώ η Αφροδίτη (κεύθω =κρύβω, επομένως Κύθηρα = τα καλά κρυμμένα). Ο μύθος λέει ότι η θεά γεννήθηκε στα κύματα κοντά στην Κύπρο, όμως την έβαλαν σε ένα κοχύλι για να κρατηθεί μυστική η γέννα της και την «έκρυψαν» σε ένα άλλο νησί μέχρι να μεγαλώσει. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι τα Κύθηρα στην αρχαιότητα ήταν ο… top προορισμός για γαμήλια ταξίδια, ένα νησί βαθιά… αφροδισιακό ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο.

• Νησιά ανατολικού Αιγαίου

(Το όνομα Αιγαίο προέρχεται από τον Αιγέα, βασιλιά της Αθήνας και πατέρα του Θησέα, ο οποίος έπεσε και πνίγηκε στα νερά του πελάγους από το ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο)

1. Λήμνος: Το όνομα Λήμνος προέρχεται είτε από την ομηρική λέξη Λήιον, που προσδιορίζει το σπαρμένο χωράφι, τον αγρό, ή από τις αρχαίες ελληνικές λέξεις «ληίς» (που σημαίνει κοπάδι) + «μήλο» (που σημαίνει πρόβατο), δηλαδή νήσος κοπαδιών αιγοπροβάτων. 
2. Λέσβος: Το όνομα το πήρε από τον Λέσβο, έναν ήρωα από τη Θεσσαλία που πήγε εκεί στο νησί μαζί με Λαπίθες.
3. Χίος: Το νησί απέκτησε το όνομά του από την Χιόνη, η οποία ήταν κόρη του Ποσειδώνα. Όταν γεννήθηκε στο νησί έπεσε χιόνι γι’ αυτό το μωρό ονομάστηκε έτσι και εξ’ αυτού το νησί Χίος. Λένε μάλιστα ότι όταν έφτασε ο Ποσειδώνας στο νησί ήταν έρημος και με το χιόνι που έπεσε το έδαφός του έγινε γόνιμο.
4. Σάμος: Το όνομα προκύπτει από την μυκηναϊκή λέξη «σάμη» ή «σάμος», η οποία σημαίνει ύψωμα δίπλα στην ακτή. Η γεωμορφολογία της Σάμου επιβεβαιώνει αυτήν την ονομασία, αφού το νησί έχει αρκετά βουνά και υψώματα.
5. Σαμιοπούλα Το όνομα Σαμιοπούλα προέρχεται από την ονομασία της Σάμου και σημαίνει μικρή Σάμος.
6. Ικαρία: Πήρε το όνομά της από τον Ίκαρο, ο οποίος προσπαθώντας να πετάξει με κέρινα φτερά, έπεσε στη θάλασσα και τα κύματα ξέβρασαν το σώμα του στο νησί.

Source:Goevia.com

• Βόρειες Σποράδες

(Οι Σποράδες πήραν το όνομά τους από την γεωγραφική τους θέση καθώς βρίσκονταν διάσπαρτα στο Αιγαίο)

1. Αλόννησος: Το όνομά της προκύπτει από την αρχαία ελληνική λέξη « αλς» (=θάλασσα) συν τη λέξη νησί. Πρόκειται δηλαδή για ένα νησί καταμεσής της θάλασσας. Το αρχαίο της όνομα ήταν Ίκος, ενώ το σύγχρονο της το πήρε επί Όθωνα, το 1838.
2. Σκιάθος: Το όνομά της προκύπτει από την σκιά επειδή είναι πολύ σκιερή νήσος με πολλά δέντρα. Μία άλλη ερμηνεία αναφέρει ότι το όνομα προκύπτει από τη σκιά του Άθου, η οποία «πέφτει» πάνω στο νησί.
3. Σκύρος: Το νησί πήρε την ονομασία του από το άγριο πετρώδες έδαφός του. «Σκίρον» ή «σκύρον» σημαίνει «συντρίμμια πέτρας». Με το περίφημο σκυριανό χρωματιστό μάρμαρο, στόλιζαν τα αρχοντικά τους οι Ρωμαίοι.

• Νησιά Αργοσαρωνικού κόλπου

(Το όνομά του, σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή και γεωγράφο Παυσανία, οφείλεται στον αρχαίο βασιλιά της Τροιζήνας τον Σάρωνα. Ο Σάρωνας ήταν ικανός κυνηγός και μια μέρα κυνηγώντας μια ελαφίνα, η οποία έπεσε στη θάλασσα για σωθεί, συνέχισε να την καταδιώκει κολυμπώντας. Χωρίς να το καταλάβει, απομακρύνθηκε από τη ακτή, κουράστηκε και τελικά πνίγηκε. Από τότε ο κόλπος ονομάστηκε Σαρωνικός)

1. Σαλαμίνα:Σύμφωνα με τη μυθολογία, το νησί πήρε την ονομασία του από τη νεράιδα Σαλαμίνα που είχε πατέρα τον θεό Ασωπό, μητέρα την Μετώπη, αδελφή τη νεράιδα Αίγινα και σύζυγό της το θεό της θάλασσας Ποσειδώνα. Το όνομα Σαλαμίς μαρτυρείται ήδη στο ομηρικό έπος (Ιλιάς Β, 557-558). Στη σύγχρονη γλωσσολογία, θεωρείται πως το όνομα «Σαλαμίς» προέρχεται από τη ρίζα Σαλ- (άλας· δηλαδή αλμυρό νερό) και -άμις (δηλαδή στη μέση), έτσι Σαλαμίνα είναι (ο τόπος) εν μέσω θαλασσινού νερού.

1. Αγκίστρι: Στα αρχαία χρόνια το νησί λεγόταν Κεκρυφάλεια, που σήμαινε κορυφή υφάλου, γιατί πρόκειται για ένα μικρό νησάκι σαν εξοχή υφάλου. Σήμερα ονομάζεται Αγκίστρι γιατί είναι αγκιστρωμένο στην Αίγινα.
2. Σπέτσες:Στην αρχαιότητα ονομάζονταν "Πιτυόνησος" και "Πιτυούσα". Το όνομα προήλθε από το "Πέτσα" (Πετσιώτες) που φέρεται ως αρβανίτικος γλωσσικός αναγραμματισμός του αρχαίου ονόματος Πιτυούσα. Οι Φράγκοι την αποκαλούσαν "Ιζόλα ντι Σπέσια" ή "Ιζόλα ντι Σπέσια" (=αρωματοφόρος νήσος). 
3. Πόρος: Ο Πόρος είναι στην ουσία δύο νησιά. Το ένα λεγόταν Σφαιρία από τον Σφαίρο, ηνίοχο του άρματος του Πέλοπα (ο οποίος σημειωτέον υπήρξε ονοματοδότης της Πελοπονήσου) ο οποίος Σφαίρος πέθανε και τάφηκε στο ένα νησί. Το άλλο νησί ήταν η Καλαυρία και ονομάστηκε έτσι επειδή είχε καλή αύρα. Τα δύο αυτά νησάκια γίνανε ένα και ονομάστηκαν Πόρος γιατί εκεί υπάρχει ένας μικρός πόρος, ένα πέρασμα δηλαδή που χωρίζει το νησί από τον Γαλατά.
4. Αίγινα: Το κοντινό στην Αττική νησί, οφείλει την ονομασία του στην ελληνική μυθολογία και στην κόρη του Θεού Ασωπού Αίγινα, την οποία ερωτεύτηκε ο Δίας και την… ξεμονάχιασε στο νησί Οινώνη, το οποίο και μετονομάστηκε σε Αίγινα.

• Κυκλάδες

(Το όνομα προέρχεται από τη λέξη κύκλος. Εξαιτίας της κυκλικής διάταξης γύρω απ' την ιερή νήσο Δήλο, γενέτειρα της θεάς Αρτέμιδος και του Απόλλωνα, σε αντιδιαστολή των υπολοίπων νήσων του Αιγαίου που τις αποκαλούσαν Σποράδες)

1. Μύκονος: Το νησί πήρε το όνομά του από των ήρωα Μύκονο, απόγονο του μυθικού βασιλιά της Δήλου Ανίου.
2. Μήλος: Πήρε το όνομά της από τον ήρωα Μήλο, ο οποίος κατοίκησε πρώτος το νησί. Ο Μήλος κάποτε πήγε στην Κύπρο, όπου γνώρισε τον Άδωνι και οι δυο νέοι έγιναν φίλοι με παροιμιώδη φιλία. Όταν πέθανε ο Άδωνις, ο Μήλος αυτοκτόνησε κάτω από ένα δέντρο το οποίο έκτοτε ονομάστηκε μηλιά. Αυτός ο Μήλος ήταν και ο πρώτος διδάξας της κουράς των προβάτων, ο πρώτος κτηνοτρόφος θα λέγαμε σήμερα, γι’αυτό και στα ομηρικά έπη «μήλος» σημαίνει πρόβατο.
3. Νάξος: Στα αρχαία χρόνια το νησί λεγόταν Δία, γιατί είναι η μεγαλύτερη των Κυκλάδων και ως τέτοια πήρε το όνομα του μεγαλύτερου των Θεών. Όταν την αποίκησε ο ήρωας Νάξος, Γιος του Ενδημίωνα του εραστή της Σελήνης, ονομάστηκε από τον ήρωα με το σημερινό της όνομα.
4. Πάρος: Το όνομα του νησιού σημαίνει «παραλία». Πάρος, λοιπόν, ένα νησί με ωραίες παραλίες. Επίσης, ο Καλλίμαχος ο γραμματικός υποστήριζε πως οφείλεται στον Πάρο, τον Παρράσιο έναν οικιστή από την Αρκαδία της Πελοποννήσου.
5. Σίφνος: Πήρε το όνομά της από τον ήρωα Σίφνο, ο όποιος ήταν γιος του ήρωα Σουνίου και πρωτοκατοίκησε το νησί.
6. Τήνος: Το όνομά της προκύπτει από την αρχαία ελληνική ρίζα «ταν», η οποία μας έδωσε το «ταναός» που σημαίνει μακρύς, λόγω του σχήματός του νησιού. Αν και η λέξη «ταναός» δεν χρησιμοποιείται πλέον, παρ’ όλα αυτά από αυτή τη λέξη προκύπτει η «ταινία».
7. Φολέγανδρος: Φολέγανδρος: Για την προέλευση του ονόματος της Φολεγάνδρου υπάρχουν δύο εκδοχές: Σύμφωνα με την πρώτη , το όνομα προέρχεται από τη φοινικική λέξη phelekgundari («helekgundari») που σημαίνει «πετρώδης γη». Κατά τη δεύτερη εκδοχή το νησί πήρε το όνομά του από τον πρώτο του μυθολογικό οικιστή, τον Φολέγανδρο, γιο του βασιλιά της Κρήτης Μίνωα.
8. Σέριφος: Το όνομα προκύπτει από τη ρίζα «σερ», η οποία μας έχει δώσει το σέριφον, θαλάσσιο φυτό και διάφορα άλλα ονόματα βοτάνων. Σε συνδυασμό με το άφθονο χρυσάφι που είχε στην αρχαιότητα, σήμαινε ότι αυτά τα βότανα ήταν ισχυρά και ιαματικά. Επομένως, το όνομα Σέριφος, δηλώνει την πλούσια σε ιαματική χλωρίδα νήσο, με πλούσιο υπέδαφος.
9. Άνδρος: Από τον ήρωα Άνδρο ή Ανδρέα, ο οποίος ήταν περίφημος μάντης, τόσο σπουδαίος που του χάρισε το νησί ο Ραδάμανθης, αδελφός του Μίνωα. Ο Ραδαμάνθης θεωρείτο ο πιο δίκαιος άνθρωπος του κόσμου και όταν πέθανε συνέχισε να είναι δίκαιος γι’ αυτό και έγινε ο κριτής του Κάτω Κόσμου. Αυτός έκρινε ότι ο περιφημότερος μάντης της εποχής ήταν ο Άνδρος και έτσι αποφάσισε να του χαρίσει ένα ολόκληρο νησί.
10. Αμοργός: Το όνομά του ατμοσφαιρικού αυτού νησιού προκύπτει από την αμόργη, ένα φυτό από το οποίο οι αρχαίοι έφτιαχναν ένα εξαιρετικό λινάρι, ένα διάφανο λινό ύφασμα. Εξ ου και στην αρχαιότητα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλή τα αμοργινά ιμάτια, από τα οποία έφτιαχναν τους καλύτερους χιτώνες.
11. Σαντορίνη: Το όνομα Θήρα προέρχεται από τον αρχαίο Σπαρτιάτη Θήραν που αποίκησε πρώτος το νησί. Το όνομα Σαντορίνη προέρχεται από τους διερχόμενους Φράγκους Σταυροφόρους, οι οποίοι κατά το πέρασμα τους στέκονταν για ανεφοδιασμό κοντά σε εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, η οποία υπήρχε στο νησί.
12. Ανάφη: Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία οι Αργοναύτες επιστρέφοντας στη πατρίδα τους από την Κολχίδα έπεσαν σε καταιγίδα και παρακάλεσαν τον θεό Απόλλωνα να τους σώσει. Ο Απόλλωνας ανταποκρίθηκε στις εκκλήσεις τους και είδαν μπροστά τους να ξεπροβάλει (αναφαίνεται) από τη θάλασσα ολόκληρο νησί, στο οποίο και τελικά βρήκαν καταφύγιο. Οι ντόπιοι πάντως υποστηρίζουν ότι το νησί ονομάζεται έτσι, επειδή δεν έχει φίδια.

• Δωδεκάνησα

(Η ονομασία Δωδεκάνησος ή Δωδεκάνησα σημαίνει "δώδεκα νησιά" και αναφέρεται σήμερα σε ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που περιλαμβάνει δεκαπέντε κύρια νησιά: Αγαθονήσι, Αστυπάλαια, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Καστελλόριζο, Κως, Λειψοί, Λέρος, Νίσυρος, Πάτμος, Ρόδος, Σύμη, Τήλος, και Χάλκη. Επίσης, και 93 μικρότερες νησίδες. Από την Αρχαιότητα, τα νησιά αυτά ανήκαν στο ευρύτερο σύμπλεγμα των Νοτίων Σποράδων. Το όνομα «Δωδεκάνησος» πρωτοεμφανίζεται σε βυζαντινές πηγές του 8ου αιώνα, και δεν αφορούσε τα σημερινά Δωδεκάνησα, αλλά τα δώδεκα νησιά των Κυκλάδων πέριξ της Δήλου)

1. Αστυπάλαια: Ονομάστηκε έτσι γιατί υπήρξε ένα από τα παλαιότερα άστεα, δηλαδή πόλεις του Αιγαίου. Είναι το νησί που ενώνει τα Δωδεκάνησα με τις Κυκλάδες και βρισκόταν σε κομβικό σημείο για τους ναύτες. Γι’ αυτόν τον λόγο ιδρύθηκε στο νησί μια ολόκληρη πόλη, η οποία μάλιστα ήταν από τους πρώτους ναύσταθμους στο Αιγαίο. Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι το νησί πήρε το όνομα του από την κόρη του Φοίνικα και της Περιμήδης, η οποία υπήρξε αδελφή της Ευρώπης.
2. Ρόδος:Η προέλευση του ονόματος της Ρόδου έχει συσχετιστεί με το «ρόδον». Όμως, από την αρχαιότητα αναφέρονται πολλές άλλες ονομασίες, που σχετίζονται με τη βλάστηση, το σχήμα και άλλες ιδιότητες του νησιού.
3. Κως:  Η ονομασία του νησιού επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Μια εκδοχή είναι ότι ίσως προέρχεται από την Καρική λέξη κοιον, δηλ. πρόβατο λόγω της διαδεδομένης εκτροφής των προβάτων με πλούσιο μαλλί.
4. Φαρμακονήσι  λέγεται ότι πήρε το όνομά του από τα βότανα που υπήρχαν εκεί στην αρχαιότητα. ΗΟι Κώες θρυλούν πως ο Ιπποκράτης μάζευε βότανα από το νησί, πάνω στο οποίο υπάρχει η βάση αρχαίου ναού.
5. Λέρος: Το μεγαλύτερο μέρος της Λέρου είναι σχετικά επίπεδο και με χαμηλά βουνά, για αυτό το νησί πήρε το όνομά του από την αρχαία ελληνική λέξη «λέρος» που σημαίνει ομαλός, επίπεδος.
6. Κάρπαθος: Οι γλωσσολόγοι δε συμφωνούν για την ετυμολογία. Ο Μπαμπινιώτης γράφει πως είναι προελληνική λέξη. Μία εκδοχή συνδέει την ονομασία του νησιού με το φυτό κάρπασο που ευδοκιμούσε στην Κάρπαθο. Ίσως και να σημαίνει "ορεινός τόπος", καθώς το θέμα "καρπ" το συναντάμε σε ορεινούς τόπους, όπως η Καρπασία (Κύπρος), το Καρπενήσι τα Καρπάθια όρη και φυσικά, η Κάρπαθος.

• Μεγάλα νησιά 

1. Εύβοια: Η χώρα με τα καλά βόδια, από τις πολλές αγέλες βοδιών που είχε εκεί. Ως γνωστόν τα βόδια καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού και δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε μικρό νησάκι. Μάλιστα στα νομίσματα της Εύβοιας στην αρχαιότητα, σύμβολο ήταν η αγελάδα.

1. Κρήτη: Το όνομά της σημαίνει κραταιή, αυτή που είναι κράτος. Κραταιή σημαίνει ισχυρή, δυνατή. Η Κρήτη υπήρξε η μεγαλύτερη θαλασσοκράτειρα του κόσμου και οι πρώτοι της φύλακες ήταν οι Κουρήτες από τους οποίους πήραν το όνομά τους οι Κρήτες.

• Άλλα νησιά της Μεσογείου Θάλασσας

1. Κύπρος: το όνομα του στο βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη νυμφεύτηκε ο Αχαιός γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στη Κύπρο Ο Ζορζ Ντοσέν υποστηρίζει ότι οι ρίζες της λέξης βρίσκονται στην λέξη των Σουμερίων για το χαλκό (zubar) ή του μπρούντζου (kubar), από τα μεγάλα αποθέματα χαλκού που υπήρχαν στο νησί.

1. Σικελία: Οι Σικελοί ήταν ένας από τους τρεις αρχαίους λαούς που ζούσαν στην Σικελία την Εποχή του Σιδήρου, οι γείτονες τους ήταν οι Σικανοί. Οι Σικελοί έδωσαν το όνομα τους στο νησί της Σικελίας λίγο πριν έρθουν οι Έλληνες και ιδρύσουν την Μεγάλη Ελλάδα.

1. Κορσική: Πιθανώς η αρχική ονομασία να ήταν Σύρνος η οποία παραπέμπει στην λέξη Σειρήνες (οπότε υπάρχει πιθανότητα η Κύρνος/Κορσική να ήταν η νήσος των Σειρήνων ή Σειρηνουσσών που αναφέρεται στην Οδύσσεια του Ομήρου).Η ονομασία «Κύρνος» που της προσέδωσαν οι αρχαίοι Έλληνες (1η χιλιετηρίδα π.Χ.) πιθανότατα έχει την ίδια ρίζα με τη λατινική ονομασία «Corsica»

1. Σαρδηνία: Η Σαρδηνία αναφέρεται στην Αρχαία ελληνική λογοτεχνία με το όνομα "Σαρδώ" μια θρυλική γυναίκα που ήρθε στο νησί από τις Σάρδεις την πρωτεύουσα της Λυδίας.

Πηγή εικόνας: el.wikipedia.org

Μυλωνάς Φώτης

Τελευταία ενημέρωση: 17 Μαρτίου 2020

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

by click4money