ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ

 

ΙΟΝΙΟΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑ - ΓΚΥΙΛΦΟΡΔ

Σε λίγες μέρες έχουμε 21 Μαΐου και εκτός από τη θρησκευτική εορτή Κωνσταντίνου και Ελένης, εορτάζουμε την επίσημη ένωση των Επτανήσων με το Ελληνικό κράτος που έγινε την ημέρα αυτή του 1864. Είναι η πρώτη προσάρτηση στο Ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση του 1821.

Τα Επτάνησα από το 1815 και την συνθήκη των Παρισίων ήταν ημιαυτόνομο κράτος, με την ονομασία «Ηνωμένον κράτος Ιονίων νήσων» (αναφέρεται και ως Ιόνιος πολιτεία) που λειτουργούσε ως προτεκτοράτο του Ηνωμένου Βασιλείου. Το 1864, κατόπιν πιέσεων μελών του Ριζοσπαστικού κόμματος της Ιονίου βουλής (με κύριο εκπρόσωπο τον γνωστό Λευκαδίτη ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη) και απόφασης των Άγγλων να δώσουν την περιοχή ως προίκα στον εκλεκτό τους για βασιλιά της Ελλάδος Δανό πρίγκηπα Γεώργιο (γνωστό ως Γεώργιο Α΄), τα Επτάνησα ενώθηκαν με το Ελληνικό κράτος.

Οι όροι της συνθήκης της Ένωσης, που υπογράφηκε στο Λονδίνο από τον Χ. Τρικούπη, ήταν δυσμενείς για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το Ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε να αυξήσει την ετήσια βασιλική χορηγία κατά 10000 στερλίνες, ποσό που θα προερχόταν από τα δημόσια έσοδα των Επτανήσων. Επίσης δεν θα τροποποιούνταν τα ειδικά προνόμια που είχαν παραχωρηθεί από την προκάτοχη κυβέρνηση στο εμπόριο και τη ναυσιπλοΐα ξένων χωρών. Ακόμα, η ελληνική κυβέρνηση ανέλαβε το κόστος των συντάξεων όλων των Άγγλων που εργάζονταν στις υπηρεσίες της Ιόνιας Πολιτείας και τέλος επιβαλλόταν στα νησιά καθεστώς πλήρους ουδετερότητας για να προστατευθεί η Οθωμανική Αυτοκρατορία από κινήσεις εναντίον της.

Ανάμεσα σε αυτά που έφερε η ένωση με την Ελλάδα, ήταν και η σταδιακή παύση της Ιονίου Ακαδημίας. Ορισμένοι αναφέρουν ότι η εξέλιξη αυτή οφείλεται σε μαρασμό της σχολής τα τελευταία χρόνια πριν την ένωση, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι έγινε σκόπιμα, με ελληνική υποκίνηση και με σκοπό την ενίσχυση του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Η Ιόνιος Ακαδημία ήταν η πρώτη πανεπιστημιακού επιπέδου ελληνική σχολή, η οποία ιδρύθηκε το 1824 στην Κέρκυρα σε κτίριο που, ανακαινισμένο σήμερα, στεγάζει την πρυτανεία του Ιονίου Πανεπιστημίου. Η ίδρυσή της έγινε την εποχή που ύπατος αρμοστής στα Επτάνησα ήταν ο σκληρός και με πολλές αντιπάθειες στην Ελλάδα  Άγγλος Τόμας Μαίτλαντ, αλλά και χάρη στη γενναιοδωρία του φιλέλληνα Άγγλου κόμη Φρέντερικ Νορθ Γκυίλφορδ.

Ο σπουδαγμένος στην Οξφόρδη και λάτρης του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού Γκυιλφορδ, το 1791 ταξίδεψε στην Ελλάδα πρώτη φορά και τη γύρισε σχεδόν ολόκληρη. Ασπάστηκε τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό, του οποίου έγινε ένθερμος υποστηρικτής. Παρουσιάστηκε στη Βενετία, που τότε είχε μεγάλη ελληνική παροικία, στις 22 Ιανουαρίου στον ιερέα της ενορίας του Αγ. Γεωργίου Δημήτριο Πετρετίνη και με ανάδοχο τον 88χρονο τότε νομικό Γεώργιο Προσαλέντη που τον κατήχησε, βαφτίστηκε στην Κέρκυρα με το όνομα Δημήτριος. Όταν ο έκπληκτος κληρικός τον ρώτησε τι παρακίνησε έναν Άγγλο λόρδο στην απόφαση αυτή, απάντησε σε σπαστά αλλά κατανοητά ελληνικά: «Η σωτηρία της ψυχής μου», ενώ κατά τον πρωτοπρεσβύτερο Γεώργιο Μεταλληνό απάντησε στα αγγλικά «to be full Greek». Ζήτησε μόνο, η βάπτιση αυτή να γίνει κρυφά και να μείνει μυστική, γιατί αν μαθαινόταν στην Αγγλία θα έχανε κάθε προνόμιο και πολιτικό δικαίωμα. Έπειτα ταξίδεψε στη Λευκάδα, στη μονή του Αγ. Ιωάννου, όπου έμεινε και νήστεψε με ξηροφαγία όλη τη μεγάλη Τεσσαρακοστή κι ευχαριστιόταν να ακούει βυζαντινή μουσική στη λειτουργία.

Σε αυτό το πρώτο ταξίδι του στην Ελλάδα, περισσότερο απ’ όλα τα μέρη τον τράβηξε η Ιθάκη, στην οποία παρέμεινε έναν ολόκληρο χρόνο γοητευμένος από το νησί και τους αγνούς, φιλόξενους κατοίκους του. Παρ’ όλο που ήταν νέος, 24-25 χρονών, σκέφτηκε με δικά του χρήματα να προωθήσει σε ανώτερες σπουδές Έλληνες δασκάλους, οι οποίοι στη συνέχεια αποτέλεσαν το πρώτο προσωπικό της Ιόνιας Ακαδημίας, όπως Κωνσταντίνος Ασώπιος, Φαρμακίδης, Μανούσος, Πολίτης, Μανιάκης, Τουρλιανός, Καραντινός κ.α.

Το 1820 ο Γκυίλφορδ ξαναγύρισε στην Ιθάκη, μαζί με το Σπυρίδωνα Τρικούπη ως γραμματέας του. Ο ίδιος διάλεξε και το οικόπεδο που θα χτιζόταν η Ακαδημία. Ήταν σε κάποια ανηφορική τοποθεσία κοντά στο Βαθύ, που ανήκε στην οικογένεια Ζαβού, η οποία την πρόσφερε ως δωρεά. Όλοι οι κάτοικοι του νησιού, ενθουσιασμένοι με την ιδέα, θέλησαν να προσφέρουν με υλικά ή με προσωπική εργασία για την ανέγερση της Ακαδημίας. Μάλιστα ονόμασαν το υπό ανέγερση Πανεπιστήμιο «Μουσοτροφείον». Τα σχετικά στοιχεία για τις προσφερόμενες ποσότητες των υλικών αναφέρει ο Σ. Τρικούπης.

Όλα αυτά ο Γκυίλφορδ  τα μετέφερε στην Ιόνια Βουλή, όπου στις 17 Μαΐου 1821, εξέδωσε ψήφισμα για την ίδρυση της Ιόνιας Ακαδημίας στην Ιθάκη. Ο Μαίτλαντ όμως εναντιώθηκε σε αυτό και έτσι δεν προχώρησε το σχέδιο. Το 1824 ο Μαίτλαντ πέθανε στη Μάλτα και το Μάϊο της ίδιας χρονιάς γίνεται επίσημη η τελετή έναρξης του Πανεπιστημίου, αυτή τη φορά όμως στην Κέρκυρα. Ο Γκυίλφορδ εγκαταστάθηκε στην Κέρκυρα, όπου και τα πρώτα μαθήματα διδάσκονταν μέσα στην κατοικία του, μέχρι η Ιόνιος Ακαδημία να μεταφερθεί σε κτίριο που παραχώρησε το Ιόνιο Κοινοβούλιο.

Η Ιόνιος ακαδημία λειτούργησε για 40 χρόνια και καταργήθηκε το 1865, ένα χρόνο μετά την Ένωση. Εκεί μέσα δίδαξαν κορυφαίοι των Γραμμάτων, όπως ο Κάλβος και ο Σταματέλος Πυλαρινός, που δίδασκε στη δημώδη γλώσσα. Αρχικά δίδαξαν 7 καθηγητές σε αντίστοιχα μαθήματα: Ελληνικά, λατινικά, φιλοσοφία, θεολογία, ρητορική, μαθηματικά, βοτανική καθώς και Αγγλική ιστορία. Έπειτα τα μαθήματα διαιρέθηκαν σε 4 σχολές: Θεολογική, φιλοσοφική, νομική και ιατρική. Σύμβολο της Ακαδημίας ήταν η χρυσή γλαυξ και οι καθηγητές, όπως και οι μαθητές είχαν ιδιαίτερη στολή, με χλαμύδα και κόκκινα πέδιλα οι πρώτοι, λευκό χιτώνα, χλαμύδα και αρχαϊκό πηλήκιο οι δεύτεροι. Ο κόμης Γκυίλφορδ ανακηρύχθηκε ο πρώτος Άρχων της Ακαδημίας.

 

Σπυρίδων Καραβίας

13 Μαΐου 2021

 

 

Πηγές:

aromalefkadas.gr/επτάνησα-ιστορική-διαδρομή-ένωση-με-τ/

el.wikipedia.org/wiki/Ηνωμένον_Κράτος_των_Ιονίων_Νήσων

www.news247.gr/afieromata/21-maioy-toy-1864-enosi-eptanison-me-ellada.7646098.html

http://www.ithacanews.gr/ionios-akadimia-ithaki-ke-gkyilford/

www.newsbomb.gr/ellada/ethnika/story/448777/21-maioy-toy-1864-i-enosi-ton-eptanison

www.news247.gr/afieromata/21-maioy-toy-1864-enosi-eptanison-me-ellada.7646098.html

el.wikipedia.org/wiki/Ιόνιος_Ακαδημία

ellinoistorin.gr/?p=26047#more-26047

el.wikipedia.org/wiki/Φρέντερικ_Νορθ_(1766-1827)

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

by click4money