ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2021

Συνέντευξη με θέμα τη συμμετοχή των μαθητών στις φετινές Πανελλήνιες εξετάσεις που παραχώρησαν οι εκπαιδευτικοί Σπύρος Καραβίας και Φώτης Μυλωνάς στην Άννα Ζανιδάκη στο πλαίσιο της εκπομπής «Ακρόαση Ψυχής» του Ραδιοφωνικού σταθμού της ΙΜ Ξάνθης. Η συνέντευξη πραγματοποιήθηκε με την βοήθεια της ηχολήπτριας Ελένης Καραγιαννίδου.

 

 

ΑΖ: Πόσο ανασταλτικός παράγοντας είναι το άγχος για τις εξετάσεις;

ΣΚ: Το άγχος δεν είναι απαραίτητα κακό για τις εξετάσεις. Εξαρτάται για ποιο επίπεδο άγχους συζητούμε και πώς το διαχειριζόμαστε.

Αν το άγχος αυτό είναι το λεγόμενο εποικοδομητικό – δημιουργικό, είναι καλύτερο από το καθόλου άγχος. Είναι αυτό που μπορούμε να το ορίσουμε ως ανησυχία, είτε για το μέλλον, είτε και για τις ίδιες τις εξετάσεις και την εξέλιξή τους. Είναι αυτό που σπρώχνει τους μαθητές στο διάβασμα και δεν τους αφήνει να χαλαρώσουν και να στηριχτούν αποκλειστικά στην τύχη. Είναι αυτό που τους κάνει να θέλουν να έχουν τον έλεγχο στο μέλλον τους και να προσπαθούν για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Υπάρχει ωστόσο και το άγχος που ονομάζουμε stress και είναι τόσο έντονο, ώστε στο τέλος να εμποδίζει την απόδοση του παιδιού και φέρνει άσχημα αποτελέσματα στις εξετάσεις. Στην περίπτωση αυτή έχουμε ένα συνδυασμό δυσάρεστων σωματικών συμπτωμάτων (ιδρώτας, ταχυκαρδία, ναυτία κλπ) που συνοδεύονται από φόβο αποτυχίας και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε άρνηση για συμμετοχή στις εξετάσεις.  

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους σε αυτή την κατάσταση με την φροντίδα που τους δείχνουν στην περίοδο των εξετάσεων (διατροφή, ύπνος, ήρεμο περιβάλλον κλπ) την εμπιστοσύνη στις ικανότητες του εφήβου και στις επιλογές που έχει κάνει (πχ στον κλάδο που έχει επιλέξει ή τις σχολές που θέλει), την ενεργή ακρόαση στις ανησυχίες του, την ενθάρρυνση με βάση τις ικανότητές του, την αποδοχή μίας ενδεχόμενης αποτυχίας και την αναγνώριση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει.

ΦΜ: Το άγχος είναι ένας παράγοντας που είναι συνήθης κατά τη διενέργεια εξετάσεων, σε όλες τις ηλικίες.

Πολλές φορές ακούμε ότι όσο καλύτερα είναι προετοιμασμένος ο εξεταζόμενος, δηλαδή έχει μελετήσει αρκετά και έχει κάνει αρκετή εξάσκηση, τόσο λιγότερο είναι το άγχος του. Παρόλα αυτά, ακόμα και οι καλά προετοιμασμένοι εξεταζόμενοι αναφέρουν ότι νιώθουν άγχος.

Επίσης συμβαίνει και το αντίθετο. Δηλαδή εξεταζόμενοι που δεν έχουν προετοιμαστεί αρκετά ή δεν έχουν μελετήσει καθόλου για τις εξετάσεις δε νιώθουν καθόλου άγχος. Ίσως γιατί δεν τους ενδιαφέρει ή ίσως γιατί δεν τους νοιάζει. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γονείς των εξεταζόμενων ψάχνουν τρόπους να φέρουν την εξεταζόμενη ή τον εξεταζόμενο σε θέση που να ενδιαφέρεται περισσότερο.

Σε κάθε περίπτωση, το άγχος φέρνει σε μια εγρήγορση τον οργανισμό μας. Μαζί με την σωστή προετοιμασία για τις εξετάσεις, πρέπει οι άνθρωποι να αρχίσουν από μικρή ηλικία να δουλεύουν με αυτό το συναίσθημα. Έτσι θα μπορούν να διαχειρίζονται αυτή την ενέργεια που απορρέει από το άγχος με τον σωστό τρόπο και να τη μετατρέπουν σε δύναμη.

 

 

ΑΖ: Είναι αναγκαίο ένα πρόγραμμα συστηματικού διαβάσματος;

ΦΜ: Ένα πρόγραμμα συστηματικού διαβάσματος είναι αναγκαίο.

Κατά τη διάρκεια των πανελληνίων εξετάσεων τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μαθητές οι οποίοι προσπαθούν μέσα στον λιγοστό χρόνο που τους απομένει από το σχολείο και τα φροντιστήρια να προγραμματίσουν τη μελέτη τους. Κάποιοι σηκώνονται ακόμα και τα μεσάνυχτα για να μελετήσουν ή αναζητούν χώρους ήσυχους όπως οι δημοτικές βιβλιοθήκες.

Παρόλα αυτά δεν έχουν όλοι οι εξεταζόμενοι την ωριμότητα να αντιληφθούν ότι συντάσσοντας ή δημιουργώντας ένα τέτοιο πρόγραμμα θα διευκολυνθεί η μελέτη τους και θα κερδίσουν χρόνο. Οι γονείς των μαθητών αυτών πρέπει να είναι κοντά τους και να τους βοηθούν να οργανώνουν το πρόγραμμα της μελέτης τους και σε καμία περίπτωση να μην αφήσουν μόνο του το παιδί.

Η στήριξη των γονέων δεν πρέπει να είναι όμως μόνο στο πρόγραμμα συστηματικού διαβάσματος, αλλά και στην ψυχολογική στήριξη των μαθητών, στην ενίσχυση της σωστής διατροφής, αλλά και στην παροχή διευκολύνσεων.

ΣΚ: Όπως σε κάθε σοβαρή εργασία που έχουμε να κάνουμε, έτσι και στο διάβασμα ενός μαθητή, ιδίως όταν αυτός έχει να αντιμετωπίσει μία απαιτητική εξέταση, όπως οι πανελλήνιες, μεγάλη σημασία έχει η δημιουργία, αλλά και η σχολαστική τήρηση ενός προγράμματος διαβάσματος.

Χωρίς πρόγραμμα δεν μπορεί ο μαθητής να αξιολογήσει τα προβλήματα που προκύπτουν από το διάβασμα, ή ίσως το πολύ φορτωμένο πρόγραμμα. Το πρόγραμμα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του μαθητή. Το σημαντικότερο όμως απ’ όλα είναι να το ακολουθήσει. Το πρόγραμμα εξοικονομεί για τον μαθητή χρόνο και για τις υπόλοιπες δραστηριότητές του. Τα προγράμματα φτιάχνονται έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικά για τον κάθε μαθητή ξεχωριστά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να τα τροποποιήσει αν δει ότι δεν τον εξυπηρετούν. Πρέπει να δοκιμάσει ο καθένας και να βρει τί είναι καλύτερο για τον ίδιο.

Η διαχείριση του χρόνου είναι σημαντική. Το να αποφεύγει κάποιος το διάβασμα είναι το πιο εύκολο πράγμα. Πρέπει ο μαθητής να συνειδητοποιήσει ότι δική του ευθύνη είναι το διάβασμα και έχει σχέση με το τι έχει αποφασίσει να κάνει μεγαλώνοντας (αυτό ταιριάζει με τον ορισμό των στόχων του).

Αποφασίζοντας την αρχή της μελέτης σε κάθε μάθημα, ο μαθητής πρέπει να υπολογίσει το σύνολο των ωρών που θα χρειαστεί για μελέτη συνολικά και να τις επιμερίσει στον χρόνο που έχει μπροστά του. Είναι σημαντικό ο μαθητής να έχει ξεκαθαρίσει το ποσό της ύλης που θα πρέπει να διεκπεραιώσει καθημερινά.

Πρέπει να τηρείται το ωράριο του βραδινού ύπνου. 7 με 8 ώρες βραδινού ύπνου είναι απαραίτητες για να έχει ο εγκέφαλος την πλήρη του διαύγεια και να λειτουργούν στην εντέλεια οι διεργασίες της μνήμης.

Κανόνες που βοηθούν στο αποτελεσματικό διάβασμα;

1.       Χρειάζεται ένας φωτισμός που να μην δημιουργεί σκιές και έντονες αντιθέσεις. Ο κακός φωτισμός μπορεί να φέρει κούραση και να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα του διαβάσματος.

2.       Ο καθαρός αέρας του δωματίου και η σταθερή θερμοκρασία είναι απαραίτητα για την λειτουργία του εγκεφάλου.

3.       Το κάθισμα είναι σημαντικό. Δεν πρέπει να είναι πολύ αναπαυτικό, ώστε να προκαλεί υπνηλία, ούτε και πολύ άβολο, ώστε να οδηγεί σύντομα στην κούραση. Εννοείται ότι το διάβασμα δεν πρέπει να γίνεται στο κρεβάτι.

4.       Η στάση του σώματος. Το σώμα πρέπει να έχει σωστή ανατομική θέση με την σπονδυλική στήλη σε όρθια θέση και το βιβλίο σε τέτοια απόσταση που το διάβασμα να γίνεται χωρίς κούραση (ούτε πολύ κοντά, ούτε πολύ μακριά)

5.       Δεν πρέπει να υπάρχουν περισπασμοί από εξωτερικές ενοχλήσεις. Παρόλο που μπορεί να απολαμβάνει κάποιος να διαβάζει με μουσική ή με ανοιχτή την τηλεόραση, οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι γινόμαστε πιο παραγωγικοί και αποτελεσματικοί όταν κάνουμε μία δουλειά κάθε φορά.

6.       Είναι απαραίτητα τα διαλείμματα που πρέπει να είναι ούτε πολύ μικρά, ούτε πολύ μεγάλα. Ένα τέταρτο είναι αρκετό. Δεν πρέπει ο μαθητής να διαβάζει αν δεν έχει περάσει ένα διάστημα 30-40 λεπτών από το φαγητό.

 

 

 

ΑΖ: Υπάρχει πρόγραμμα διατροφής για ενέργεια , διαύγεια;

ΣΚ: Επειδή οι εξετάσεις είναι μία περίοδος έντονης πνευματικής καταπόνησης για τους νέους, παίζουν πολύ σπουδαίο ρόλο τόσο οι διατροφικές τους επιλογές, όσο και ο χρόνος που καταναλώνουν την τροφή.

Καταρχήν πρέπει να έχουμε ως κανόνα τα πολλά και μικρά γεύματα που παρέχουν ενέργεια στον οργανισμό, χωρίς να γεμίζουν υπερβολικά το στομάχι, πράγμα που δημιουργεί υπνηλία. Είναι απαραίτητο ένα πρωινό με παροχή δημητριακών και ξηρών καρπών που εφοδιάζουν το σώμα με ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, που βοηθούν στην καλύτερη κυκλοφορία και θρέψη του εγκεφάλου. Επίσης καλό είναι να καταναλώνουν και ένα φρούτο που θα τους δώσει βιταμίνη C που συμβάλει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού και τη διαχείριση του στρες.

Στα ενδιάμεσα γεύματα μπορούν οι μαθητές να καταναλώνουν τροφές οι οποίες παρέχουν βιταμίνες και γλυκόζη που είναι η βασική τροφή του εγκεφάλου. Χυμοί φρούτων ή φρούτα ολόκληρα, ξηροί καρποί, μπάρες δημητριακών, γιαούρτι με λίγο μέλι και γάλα είναι ιδανικά γι’ αυτό τον σκοπό.

Σημαντική επίσης είναι η κατανάλωση υγρών όπως νερό, χυμοί και γάλα.

Εκείνα που πρέπει να αποφεύγονται αυτό το διάστημα είναι κυρίως τα μεγάλα βραδινά γεύματα πλούσια σε λιπαρά με αλλαντικά και τηγανιτά που μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του ύπνου. Καλύτερα να προτιμάει ο μαθητής μία μερίδα κρέατος ή ψαριού σε συνδυασμό με σαλάτα και ψωμί ολικής αλέσεως.

Τέλος το ξενύχτι με την κατανάλωση καφέ είναι εσφαλμένη τακτική, καθώς έχει βρεθεί ότι οδηγεί σε ελαττωμένη ικανότητα απομνημόνευσης.

ΦΜ: Η σωστή διατροφή παίζει καταλυτικό ρόλο σε όλες τι εκφάνσεις τις ζωής μας.

Όπως ανέφερε πολύ σωστά ο Σπύρος, οι τροφές που ενισχύουν τον εγκέφαλο είναι αναγκαίες, με μικρά και πολλά γεύματα κατά τη διάρκεια της μέρας.

Το πρωινό δεν πρέπει να αποφεύγεται, ενώ η διαρκής ενυδάτωση βοηθάει πολλαπλά τον οργανισμό.

Τέλος, επειδή η ενέργεια που χρειάζεται η μαθήτρια ή ο μαθητής είναι μεγάλη, οπότε θα ήταν καλό να καταναλώνονται υδατάνθρακες που δίνουν πολλή ενέργεια και πολύ γρήγορα.

 

 

ΑΖ: Αναμνήσεις απ’ τα χρόνια εκείνα.

ΦΜ: Οι αναμνήσεις μου είναι πολλές.

Θυμάμαι τον αγώνα που είχα δώσει όχι μόνο κατά τη διεξαγωγή των εξετάσεων της Τρίτης Λυκείου, αλλά και στις τρεις τάξεις του Λυκείου με απώτερο στόχο την εισαγωγή στη σχολή που αγαπούσα.

Θυμάμαι τους υπουργούς παιδείας να αλλάζουν κάθε χρόνο και μαζί τους να αλλάζει και το σύστημα των εξετάσεων και της ύλης. Αυτό ήταν ένα γεγονός που άγχωνε τους γονείς μας, αλλά και εμάς τους μαθητές. Αυτός ήταν και ο λόγος που υπήρχαν πολλές καταλήψεις ως διαμαρτυρία για όλο αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο που συνέβαινε. Έτσι χάναμε πολλά μαθήματα στο σχολείο και προσπαθούσαν οι γονείς μας να μας τα αναπληρώσουν γράφοντάς μας σε φροντιστήρια.

Το άγχος ήταν μεγάλο, γιατί ένα παιδί από μια μεσοαστική οικογένεια του Πειραιά όπως ήμουν εγώ, δεν είχε άλλη επιλογή από το να σπουδάσει και να ξεφύγει από αυτό που λέμε φτώχεια. Οι γονείς μου, όντας εσωτερικοί μετανάστες, από την Ήπειρο και από τα Δωδεκάνησα, είχαν όνειρα για μένα και προσπαθούσαν για το καλύτερο, στερούμενοι πολλές φορές δικά τους «θέλω».

Τέλος θυμάμαι τον λιγοστό χρόνο. Μόλις τελειώναμε το σχολείο οι συμμαθητές μου κι εγώ, ξεκινούσαμε να πάμε στο φροντιστήριο, όπου και μέναμε μέχρι το βράδυ. Το φροντιστήριο ήταν πιο σημαντικό από το σχολείο. Στη συνέχεια, μόλις τελειώναμε κι από κει, γυρνούσαμε σπίτι και προσπαθούσαμε να βρούμε τη δύναμη να μελετήσουμε λίγο ακόμη. Κυρίως τα βράδια που ήταν ήσυχα.

ΣΚ: Εγώ, έχω αναμνήσεις ακόμη και από την εποχή που ήμουν μικρός και οι εισακτέοι των Πανεπιστημίων επιλέγονταν με το λεγόμενο ακαδημαϊκό σύστημα, με εξετάσεις που διεξάγονταν το καλοκαίρι, αφού οι μαθητές είχαν τελειώσει το σχολείο. Στη συνέχεια θυμάμαι την εποχή των πρώτων πανελληνίων που τα θέματα μεταδίδονταν μέσα από το ραδιόφωνο σε πανελλήνια μετάδοση, όπως και τις εξετάσεις να γίνονται στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου τη Β΄ και τη Γ’.

Όσο θυμάμαι, πάντα οι εξετάσεις για την εισαγωγή στα Πανεπιστήμια ήταν ένα μείζον θέμα της επικαιρότητας. Το άγχος που ανέφερε και ο Φώτης οφείλεται στο ότι η Ελληνική κοινωνία, στο σύνολό της, ήταν αυτή που έδινε μεγάλη αξία στην είσοδο των παιδιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όχι τόσο για την άνοδο του πνευματικού επιπέδου τους, όσο για την ευκαιρία που αυτή θα τους έδινε να ανελιχθούν κοινωνικά. Εδώ και αρκετά χρόνια η απόκτηση ενός πτυχίου έχει αποσυνδεθεί από την εύρεση εργασίας, με λίγα λόγια το Πανεπιστημιακό πτυχίο στις περισσότερες περιπτώσεις δεν σου εξασφαλίζει την αντίστοιχη εργασία. Οι πτυχιούχοι πλέον γνωρίζουν ότι μπορεί να τελειώσουν μία σχολή και στην αγορά εργασίας να απασχοληθούν σε τελείως διαφορετικό τομέα, ή ότι πρέπει να εξειδικευτούν περισσότερο με την συνέχιση των σπουδών τους σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο. Αυτό έχει μειώσει το κύρος των πτυχίων , ωστόσο το μεγάλο ποσοστό ανεργίας έχει διατηρήσει το άγχος που συνοδεύει την προσπάθεια απόκτησής τους.

Πρέπει ίσως να δώσουμε μεγαλύτερη αξία στην δια βίου απόκτηση γνώσεων, η οποία γίνεται σημαντικότερη, όσο οι επιστήμες εξελίσσονται πλέον με μεγαλύτερη ταχύτητα. Ο κάθε μαθητής και στη συνέχεια νέος φοιτητής και εργαζόμενος, χτίζει το εργασιακό του προφίλ και βιογραφικό, μέσω προσόντων και γνώσεων, όπως η καλή γνώση ξένων γλωσσών και πληροφορικής, η παρακολούθηση σεμιναρίων και η απόκτηση προϋπηρεσίας και δεξιοτήτων.

 

 

ΑΖ: Η συνεχής αλλαγή των μεθόδων διεξαγωγής των εξετάσεων και των τρόπων εισαγωγής στα Πανεπιστήμια μήπως είναι ανασταλτικός και αποσταθεροποιητικός παράγοντας για τα παιδιά μας;

ΦΜ: Η συνεχής αλλαγή των μεθόδων διεξαγωγής των εξετάσεων και των τρόπων εισαγωγής στα Πανεπιστήμια είναι κατά τη γνώμη μου ένα απαράδεκτο φαινόμενο που συμβαίνει πολύ συχνά στη χώρα μας.

Κάθε πρωθυπουργός και κάθε υπουργός που εισέρχεται στο υπουργείο Παιδείας, φέρνει τις δικές του αλλαγές, αποσταθεροποιώντας όχι μόνο οικογενειακά σχέδια και στόχους, αλλά και τα σχολικά προγράμματα.

Όλη αυτή η διαδικασία γεμίζει άγχος τις οικογένειες, τα παιδιά, αλλά και τους εκπαιδευτικούς.

Αυτό το φαινόμενο συνεχίζει να υφίσταται μέχρι τις μέρες μας και το μόνο που εύχομαι είναι να υπάρξει κάποια στιγμή η ωριμότητα να σχεδιαστεί με σοβαρότητα ένα σύστημα δίκαιο και ευέλικτο για τα παιδιά.

ΣΚ: Οι αλλαγές αυτές, συμφωνώ κι εγώ ότι είναι ένα απαράδεκτο φαινόμενο, όμως πιστεύω ότι επηρεάζουν περισσότερο εμάς τους μεγαλύτερους που έχουμε ζήσει και άλλα συστήματα, σε άλλες εποχές και μπορούμε να κάνουμε συγκρίσεις, ή ακόμη και να μην κατανοούμε την αιτία των αλλαγών αυτών. Οι νέοι έχουν κάθε φορά μπροστά τους ένα μόνο σύστημα, αυτό που αφορά τους ίδιους και συγκεντρώνονται σε αυτό. Δεν νομίζω ότι αποπροσανατολίζονται. Ίσως είναι λάθος από μικρή ηλικία να τους προετοιμάζουμε για ένα σύστημα που ίσως να μην ισχύει όταν έρθει η δική τους στιγμή.

 

 

ΑΖ: Μπορούμε να δώσουμε συστάσεις και συμβουλές για ολοένα και καλύτερη αντιμετώπιση της ιδέας μιας αποτυχίας; Τελειώνει η ζωή μας με μια αποτυχία;

ΣΚ: Οι αποτυχίες στη ζωή μας είναι κάτι το αναπόφευκτο. Όλοι είχαμε αποτυχίες σε κάποιο στάδιο της ζωής μας, άλλοι περισσότερες και άλλοι λιγότερες. Καταρχήν η κάθε αποτυχία ορίζεται σε σχέση με τους στόχους που είχαμε θέσει πριν την προσπάθεια. Υπάρχουν βήματα που θα πρέπει να έχουμε κάνει πριν φθάσουμε να συζητούμε για αποτυχία. Ο ορισμός των στόχων που πρέπει να έχει κάθε μαθητής πηγαίνοντας στις εξετάσεις είναι πάρα πολύ σημαντικός. Για να τοποθετηθούν στόχοι ρεαλιστικοί, πρέπει:

1.       Να γνωρίζουμε τις πραγματικές μας δυνατότητες με αντικειμενικότητα και χωρίς υπερβολική αισιοδοξία ή απαισιοδοξία.

2.       Να γνωρίζουμε πού θέλουμε να πάμε, λαμβάνοντας υπόψιν το προηγούμενο ερώτημα, δηλαδή το που μπορούμε. Για παράδειγμα, ένας μαθητής που τρεις μήνες πριν τις εξετάσεις είναι στο μέσο επίπεδο του 14 και θέλει να πάει στην Ιατρική πρέπει να καταλάβει ότι αυτό δεν γίνεται. Πρέπει να αναπροσαρμόσει τη στόχευσή του.

3.       Να γνωρίζουμε και να έχουμε αποφασίσει τους κόπους και τις θυσίες που θα χρειαστούν στην περίπτωση που επιθυμούμε να ανέβουμε επίπεδο. Αν κάποιος είναι μαθητής του 14 και θέλει να περάσει σε σχολή που ζητάει μέσο όρο 16, πρέπει να χάσει τον ελεύθερο χρόνο του, ίσως να αποκοπεί από τους φίλους και τα παιχνίδια του και να ζορίσει αρκετά τον εαυτό του. Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι υπάρχει αρκετός χρόνος.

Οι ρεαλιστικοί στόχοι είναι λίγο παραπάνω από το επίπεδο που βρισκόμαστε την στιγμή που τους ορίζουμε.

Αν τα κάνουμε όλα αυτά τότε δεν θα ξεφύγουμε πολύ από τους στόχους που έχουμε και δεν θα μιλάμε για αποτυχία. Αν βάζουμε πολύ ψηλά τον πήχη, τότε μόνοι μας οδηγούμε τον εαυτό μας σε αποτυχία και απογοήτευση. Το να ελπίζουμε στην τύχη, ή εκ των υστέρων να τα ρίχνουμε όλα στην ατυχία και στις άσχημες συνθήκες δεν βοηθάει κανένα, ούτε τον μαθητή, ούτε τους γονείς του.

Μετά την προσπάθεια, και εφόσον δεν έχει πετύχει ο μαθητής τους στόχους του, θα πρέπει να αποφύγει δύο μεγάλες παγίδες. Η πρώτη είναι η ρίψη υπερβολικής ευθύνης στον εαυτό του λέγοντας «είμαι απελπισμένος, δεν έκανα τίποτε σωστό, εγώ φταίω για όλα». Η δεύτερη παγίδα είναι να ρίξει τις ευθύνες για το αποτέλεσμα σε όλους τους άλλους «φταίνε οι κακές συνθήκες, τα δύσκολα θέματα, οι καθηγητές που δεν με προετοίμασαν σωστά, είμαι άτυχος».   Και οι δύο παγίδες οδηγούν στο να μην γίνει το σωστό, δηλαδή η ανάλυση των αιτίων του αποτελέσματος, ο σωστός καταμερισμός των ευθυνών και οι αποφάσεις για το μέλλον. Σε αυτή την πορεία μπορούν να βοηθήσουν οι γονείς τον μαθητή, αρκεί αυτό να γίνει με ηρεμία και συζήτηση και όχι με κατηγορίες και επιθέσεις.  Σαφώς και η ζωή δεν τελειώνει με μία αποτυχία στις εξετάσεις.

ΦΜ: Η έννοια της αποτυχίας είναι υποκειμενική.

Τα δεδομένα στις μέρες μας έχουν αλλάξει. Δεν εξαρτάται πλέον η ζωή μας από ένα πτυχίο. Η δια βίου γνώση και εκπαίδευση είναι εδώ. Οι άνθρωποι πλέον δοκιμάζουν πολλά γνωστικά αντικείμενα. Το πρώτο πτυχίο μπορεί να είναι ο δρόμος για να μας οδηγήσει σε περαιτέρω σπουδές.

Ο Σπύρος κι εγώ συνεχίζουμε να μελετάμε, συνεχίζουμε να ασχολούμαστε με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. Όλα αυτά μας κάνουν καλύτερους τόσο στην δουλειά μας που είναι η εκπαίδευση, όσο και στην καθημερινότητά μας, αφού μας διαμορφώνουν σαν ανθρώπους.

Οι συμβουλή λοιπόν που δίνω στα παιδιά με τα οποία συζητώ για τις εξετάσεις, είναι ότι δεν υπάρχει αποτυχία. Να μπουν στη σχολή που θα περάσουν στις πανελλήνιες και στη συνέχεια να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Γιατί η ζωή, όπως ανέφερα και παραπάνω, δεν σταματάει πλέον στο πρώτο πτυχίο.

 

 

ΑΖ: Μήπως πρέπει να ακολουθήσουμε άλλους τρόπους επιλογής για τα Πανεπιστήμια και άλλες διεξόδους για τους μαθητές;

ΦΜ: Προσωπικά είμαι υπέρ ενός σταθερού για πολλά χρόνια συστήματος εισαγωγής στα Πανεπιστήμια.

Ένα σύστημα που να είναι δίκαιο και να βοηθάει αντί να καταστρέφει τα όνειρα των παιδιών. Επίσης να παρέχει ασφαλείς δικλείδες για τις όποιες αποτυχίες. Τέλος το σημαντικότερο όλων είναι να εξασφαλίζει ότι το ταλέντο και το χάρισμα κάθε μαθήτριας και κάθε μαθητή, θα εξασκείται μέσω της σχολής που θα εισαχθεί και του επαγγέλματος που θα ακολουθήσει στη ζωή. Όταν κάνεις αυτό που αγαπάς, έχεις κάνει στην ουσία το χόμπι σου δουλειά.

ΣΚ: Σε ορισμένες χώρες υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση στις σχολές, ενώ σε άλλες μετράει ο βαθμός του απολυτηρίου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Υπάρχουν φυσικά και χώρες που για την είσοδο των μαθητών στα πανεπιστήμια υπολογίζεται η επίδοση σε αντίστοιχες εξετάσεις. Το καθένα από αυτά τα συστήματα έχει τα δυνατά του σημεία και τις αδυναμίες του, και γενικά εξαρτάται από τις συνθήκες που υπάρχουν στην χώρα που τα υιοθετεί. Αν για παράδειγμα σε μία χώρα δεν υπάρχει αρκετή ζήτηση για φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, είναι εύκολο γι’ αυτήν να ορίσει την ελεύθερη πρόσβαση, αν πάλι σε κάποια άλλη χώρα υπάρχει ένα αξιόπιστο απολυτήριο του Λυκείου, τότε αυτή μπορεί να ορίσει ως κριτήριο πρόσβασης τον βαθμό του υποψηφίου σε αυτό. Είμαι σίγουρος πως ακόμη και αν το καθένα από αυτά τα διαφορετικά συστήματα επιχειρούσαμε να το φέρουμε εδώ στην Ελλάδα, πάλι θα ψάχναμε να βρούμε τρόπους για να το απορρίψουμε και να το αλλάξουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Την μεγάλη ευθύνη σε αυτό την έχουν τα πολιτικά κόμματα που ανταγωνίζονται για την δημιουργία εντυπώσεων και προσπαθούν, το καθένα ερχόμενο στην εξουσία, να επιβάλει το δικό του μοντέλο, για να αφήσει τη δική του σφραγίδα στην εκπαίδευση. Το κακό είναι ότι η αλλαγή στον τρόπο εισαγωγής στα Πανεπιστήμια επηρεάζει άμεσα και τα προγράμματα των πιο κάτω βαθμίδων της εκπαίδευσης, κυρίως του Γυμνασίου και του Λυκείου.

Πρέπει κάποτε να υπάρξει μία διακομματική επιτροπή που να πάρει τις αποφάσεις για την πορεία της εκπαίδευσης, σεβόμενη τις επιστημονικές εξελίξεις, τις κοινωνικές εξελίξεις και τις επιθυμίες του κόσμου και να δημιουργήσει ένα σύστημα το οποίο να δεσμευτούμε όλοι ότι θα το τηρήσουμε για αρκετά χρόνια, χωρίς μεγάλες αλλαγές, ώστε να μπορούμε να κρίνουμε την αποτελεσματικότητά του. Διαφορετικά η εκπαίδευση θα μοιάζει συνεχώς με ένα ασθενή, στον οποίο δίνουμε ένα φάρμακο για πέντε μέρες και στη συνέχεια το αλλάζουμε για να του δώσουμε ένα δεύτερο, μετά ένα τρίτο κ.ο.κ. Στο τέλος ο ασθενής θα καταλήξει από τα φάρμακα και όχι από την ασθένεια.

 

 

ΑΖ: Ποιοι τρόποι συνέχειας και διά βίου μάθησης υπάρχουν, στο αντίκρισμα μιας αποτυχίας;

ΣΚ: Είπαμε πιο πάνω ότι το να μην καταφέρει ένας μαθητής στο τέλος της εφηβείας του να εισαχθεί σε κάποια σχολή της αρεσκείας του δεν είναι το τέλος του κόσμου. Αντίθετα πρέπει να είναι η στιγμή για αναστοχασμό. Με ηρεμία και με τη βοήθεια των γονιών του, πρέπει να κάνει ένα απολογισμό της προσπάθειάς του, να προσπαθήσει να βρει τις πραγματικές αιτίες της αποτυχίας, να μετρήσει τις δυνάμεις του και τις πιθανές λύσεις που έχει μπροστά του.

Μία τέτοια λύση μπορεί να είναι να ξαναδώσει εξετάσεις την επόμενη χρονιά. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να κάνει στον εαυτό του τα εξής σημαντικά ερωτήματα: «Μπορώ να διορθώσω αυτό που πήγε στραβά την προηγούμενη φορά; Έχω τις ψυχικές δυνάμεις να αποφύγω τα ίδια λάθη;». Πρέπει να πάρει μια δέσμευση απέναντι στις απαντήσεις αυτές, κυρίως απέναντι στον εαυτό του. Δεν έχει κανένα λόγο να επαναλάβει μια τόσο επίπονη και κουραστική προσπάθεια μόνο και μόνο για να καταλήξει στο ίδιο αποτέλεσμα.

Στην περίπτωση που δεν επιλέξει να επαναλάβει την προσπάθειά του, πάλι δεν υπάρχει αδιέξοδο. Μπροστά του ανοίγονται δύο δρόμοι. Ο ένας είναι να μπει στην αγορά εργασίας, αν υπάρχουν τέτοιες προϋποθέσεις, και ο άλλος να προσπαθήσει να χτίσει το βιογραφικό του με την απόκτηση κάποιου άλλου πτυχίου, ίσως κάποιου ΙΕΚ ή ΚΕΚ ή μίας ξένης γλώσσας ή να εμβαθύνει τις γνώσεις του στους υπολογιστές ή οτιδήποτε άλλο θα του πρόσθετε προσόντα που στο μέλλον θα αξιοποιήσει στην αγορά εργασίας.

Η χειρότερη λύση είναι η αδράνεια. Το να καθίσει κάποιος και να χάνει τον χρόνο του χωρίς κάποια δράση. Τα χρόνια περνούν και δεν γυρίζουν πίσω. Το να μένουμε πολύ χρόνο στις αποτυχίες μας υποθηκεύει το μέλλον.

ΦΜ: Όπως προανέφερα η αποτυχία έχει αλλάξει το νόημα που της έδιναν οι άνθρωποι πριν χρόνια.

Κατά την άποψή μου θα πρέπει να γίνει μια σωστή συμπλήρωση του μηχανογραφικού, με όλες τις σχολές που ενδιαφέρουν ένα παιδί. Όλες οι δηλωμένες σχολές θα πρέπει να του αρέσουν, έτσι ώστε σε όποια και να περάσει να του αρέσει και να θέλει να την παρακολουθήσει.

Τέλος, αν θεωρεί η  μαθήτρια ή ο μαθητής ότι δεν εκφράζει τα όνειρά του η σχολή που θα πάρει πτυχίο, μπορεί αυτή η εμπειρία να γίνει ο προάγγελος  για κάτι διαφορετικό, με τη συνέχεια των σπουδών σε άλλο τομέα.

 

ΑΖ: Με ποια κριτήρια πρέπει να συμπληρώνεται το μηχανογραφικό ενός υποψηφίου; Με ποια κριτήρια πρέπει να επιλέγονται οι σχολές;

ΦΜ: Τα κριτήρια με βάση τα οποία πρέπει να συμπληρώνεται το μηχανογραφικό ενός υποψηφίου, εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες.

Ένας σημαντικός παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν είναι το ταλέντο και η έφεση του παιδιού. Οι σχολές δηλαδή που θα εισαχθούν σαν επιλογές στο μηχανογραφικό, θα ήταν καλό να ξεδιπλώνουν και να καλλιεργούν το ταλέντο του ή κάποιο χάρισμα που διαθέτει. Όλοι οι άνθρωποι διαθέτουν κάποιο.

Ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας είναι η επαγγελματική αποκατάσταση. Να μπορέσει δηλαδή το παιδί να εξασκήσει το επάγγελμα για το οποίο εκπαιδεύτηκε.

Άλλο κριτήριο με το οποίο πρέπει να επιλέγονται οι σχολές είναι το πρόγραμμα σπουδών τους. Δηλαδή αν στα μαθήματα που θα διδαχθεί το παιδί ως φοιτητής πλέον, θα το βοηθήσει να αναπτύξει όπως ανέφερα και παραπάνω το όποιο ταλέντο του και τα ενδιαφέροντά του.

ΣΚ: Το πρώτο και σημαντικότερο που πρέπει να λάβουμε υπόψιν στη συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι οι επιθυμίες του ίδιου του μαθητή (εφόσον έχει μελετήσει όλες προοπτικές κάθε σχολής και όλες συνθήκες εργασίας στα επαγγέλματα στα οποία οδηγεί). Το επόμενο σημαντικό κριτήριο είναι οι οικονομικές δυνατότητες της οικογένειάς του.

Το σωστό είναι ο μαθητής να μην υπολογίζει ποιες σχολές μπορεί να πιάσει με τις βαθμολογίες που έχει πετύχει αλλά ποιες του αρέσουν πιο πολύ. Οι βάσεις των σχολών κάποιες φορές παίζουν περίεργα παιχνίδια και στην περίπτωση που υπάρχει μία μεγάλη πτώση, δεν πρέπει να χάσει ο μαθητής μία σχολή μόνο και μόνο επειδή δεν την είχε δηλώσει. Επίσης πρέπει να έχει και δεύτερη και τρίτη και αρκετές εναλλακτικές λύσεις στην περίπτωση που δεν καταφέρει να «πιάσει» την πρώτη του προτίμηση. Η οικονομική κατάσταση κάθε οικογένειας είναι ένας σημαντικός παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψιν, καθώς οι μετεγγραφές έχουν γίνει πολύ δύσκολες και γίνονται με συγκεκριμένα κριτήρια. Ένας φοιτητής σε μία μακρινή πόλη είναι ένα τεράστιο οικονομικό βάρος που όλες οι οικογένειες δεν μπορούν να το σηκώσουν.

Τα κριτήρια επιλογής των σχολών, για μένα, πρέπει να είναι:

Το αντικείμενο σπουδών. Είναι σημαντικό η σχολή που θα επιλέξει ένας μαθητής να του ταιριάζει και να τον τραβάει. Είναι φοιτητές που στο πρώτο, δεύτερο έτος εγκαταλείπουν τις σχολές τους γιατί βρίσκουν ανιαρά τα μαθήματα και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Καλό είναι ο μαθητής να μπει μέσα στις ιστοσελίδες των Πανεπιστημίων και να κάνει μία έρευνα στα προγράμματα σπουδών των σχολών που τους ενδιαφέρουν.

Η επαγγελματική αποκατάσταση. Σαφώς στις δύσκολες οικονομικά εποχές που ζούμε οι μαθητές πρέπει να κοιτάξουν την μελλοντική επαγγελματική τους αποκατάσταση. Είναι το πτυχίο της σχολής αρκετό για να βρουν μία δουλειά στο μέλλον ή όχι; Τι προοπτικές υπάρχουν για συνέχιση των σπουδών (μεταπτυχιακό, διδακτορικό); Τι πόρτες επαγγελματικές ανοίγει το πτυχίο της σχολής; Πόσος είναι ο κορεσμός στο συγκεκριμένο επάγγελμα; Βέβαια, στα τέσσερα χρόνια που διαρκεί μία σχολή κατά μέσο όρο, όλα αυτά μπορεί να αλλάξουν, ωστόσο καλό είναι να έχουμε κάνει μία πρόβλεψη.

Η εγγύτητα της σχολής στον τόπο κατοικίας. Και αυτό έχει κάποιο σημαντικό ρόλο στην επιλογή, όπως εξήγησα πιο πάνω. Υπάρχουν σχολές που βρίσκονται σε μία μακρινή πόλη και αν τις επιλέξει ο μαθητής υποχρεωτικά θα πρέπει να εγκατασταθεί εκεί.

Υπάρχουν και άλλοι λόγοι που για κάποιες οικογένειες είναι σημαντικοί, όπως το αν υπάρχει άλλος αδερφός ή αδερφή που σπουδάζει, αν σε κάποια πόλη υπάρχουν συγγενείς που μπορούν να φιλοξενήσουν τον φοιτητή, το αν το παιδί θέλει να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα ή της μητέρας κλπ.

 

 

ΑΖ: Υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τις Στρατιωτικές Σχολές. Γιατί;

ΣΚ: Στα περισσότερα από τα χρόνια που θυμάμαι, οι Στρατιωτικές Σχολές είχαν μεγάλη ζήτηση γιατί, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, είχαν σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση και ελάχιστα έξοδα για τα χρόνια των σπουδών. Ορισμένοι βέβαια που τις επέλεγαν έκαναν το λάθος να μην σκεφτούν το αν θα αντέξουν τις συνθήκες του στρατού με την πειθαρχία, τις συχνές μεταθέσεις, το αυστηρό και απαιτητικό πρόγραμμα σπουδών και απογοητεύονταν στη συνέχεια εγκατέλειπαν την προσπάθεια.

ΦΜ: Συμφωνώ ότι υπάρχει μεγάλη ζήτηση για τις στρατιωτικές σχολές λόγω της επαγγελματικής αποκατάστασης. Όπως ανέφερα και παραπάνω, ένας σημαντικός παράγοντας που επιλέγουν οι υποψήφιοι τις σχολές τους είναι η γρήγορη ένταξή τους στην αγορά εργασίας.

 

 

ΑΖ: Πού οφείλεται η απομάκρυνση των παιδιών μας από τα τεχνικά επαγγέλματα στις μέρες μας;

ΦΜ: Η απομάκρυνση των παιδιών μας από τα τεχνικά επαγγέλματα οφείλεται στη λανθασμένη άποψη του παρελθόντος ότι τα τεχνικά επαγγέλματα είναι κατώτερα.

Οι οικογένειες στην ελληνική κοινωνία πιστεύουν ότι θα γνωρίσουν «κοινωνική αναβάθμιση» μέσα από τις σπουδές. Πολλές φορές γνωρίζουν ότι δε θα υπάρξει επαγγελματική αποκατάσταση μέσα από κάποιες σπουδές και παρόλα αυτά αποζητούν αυτού του είδους τις σχολές.

Τα τεχνικά επαγγέλματα έχουν υψηλούς μισθούς και οι εργαζόμενοι σε αυτά είναι περιζήτητοι, αφού είναι λίγοι οι σπουδαστές που τα επιλέγουν.

ΣΚ: Πιστεύω ότι αυτό ήδη έχει αρχίσει να αλλάζει, ή σύντομα θα αλλάξει, γιατί η διεθνής τάση είναι η αναβάθμιση των τεχνικών επαγγελμάτων, καθώς βρέθηκε ότι για την ανάπτυξη μιας χώρας έχουν μεγάλη σημασία τα τεχνικά επαγγέλματα. Επομένως, σταδιακά τα επόμενα χρόνια θα δούμε να αυξάνεται ο ρόλος των τεχνικών επαγγελμάτων στο χτίσιμο της κοινωνίας του μέλλοντος.

Στη χώρα μας, τα προηγούμενα χρόνια, θεωρούσαμε ότι η κοινωνική αξία κάποιου είναι μεγαλύτερη, όταν έχει ένα επάγγελμα που στηρίζεται στην πνευματική εργασία, παρά ένα τεχνικό επάγγελμα. Θυμόσαστε κι εσείς ότι οι γονείς μας που ήταν στην πλειοψηφία τους αγρότες, εργάτες και μεροκαματιάρηδες και πέρασαν δύσκολα χρόνια, με πολύ μόχθο και στερήσεις. Ήθελαν τα παιδιά τους να γίνουν κάτι καλύτερο από αυτούς και να έχουν μια πιο άνετη ζωή. Έτσι τα αποθάρρυναν από τα τεχνικά επαγγέλματα και τα οδηγούσαν κυρίως σε δουλειές γραφείου και σε θέσεις στο δημόσιο. Αυτό σιγά σιγά πέρασε από γενιά σε γενιά και έτσι στη σημερινή εποχή έχουμε νέους που απεχθάνονται τη χειρωνακτική εργασία και κατ’ επέκταση τα τεχνικά επαγγέλματα.

Άλλος ένας λόγος που συμβαίνει αυτό, είναι τα παιχνίδια των παιδιών από μικρή ηλικία που είναι πλέον με ηλεκτρονικές συσκευές (κινητά, tablets, παιχνιδομηχανές) και δεν τους δίνουν την ευκαιρία να εξασκηθούν σε τεχνικές δεξιότητες, όπως θα συνέβαινε με τις φυσικές δραστηριότητες. Επίσης η λανθασμένη αντίληψη που έχουν ορισμένοι γονείς ότι δεν πρέπει να κουράζεται το παιδί με χειρωνακτικές εργασίες, είτε αυτές είναι αγροτικές είτε τεχνικές, βοηθώντας τους γονείς του, ευνουχίζουν την φυσική τάση που έχουν τα παιδιά για ασχολίες τεχνικής φύσεως.

 

 

ΑΖ: Μια ευχή για τα χρόνια που έρχονται, με θετικές σκέψεις για τον επαναπροσδιορισμό μας ζωής μας και μας τρόπους που ορίζουμε μας στόχους μας και αναζητούμε την επιτυχία.

ΣΚ: Οι εξετάσεις για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι ένα σημείο κομβικής σημασίας στην ζωή του κάθε νέου. Ωστόσο δεν είναι το μοναδικό και η αξία που του δίνουμε μπορεί να αποδειχθεί ότι είναι μεγαλύτερη από αυτήν που αξίζει.

Πρέπει να οδηγούμε τα παιδιά μας να βάζουν σωστούς στόχους, σεβόμενοι τις επιθυμίες και τα ταλέντα τους και να τα βοηθούμε να τους πετύχουν. Όταν κάποιος θέλει πολύ να πετύχει κάτι και αυτό είναι μέσα στις δυνατότητές του, το πιθανότερο είναι να το πετύχει. Πρέπει λοιπόν με ρεαλισμό να αξιολογήσουμε, όσο μπορούμε, τις δυνατότητες του παιδιού μας και στη συνέχεια να το πείσουμε να τις εκμεταλλευτεί. Αυτό θα πρέπει να γίνει πολύ πριν τις εξετάσεις.

Στο τέλος, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να στηρίξουμε το παιδί στην προσπάθειά του και να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία και νηφαλιότητα το αποτέλεσμα. Να μην ξεχνάμε ότι μεγαλύτερος είναι ο ρόλος των γονιών στην αποτυχία και όχι στην επιτυχία. Εκεί είναι που το παιδί χρειάζεται τη δική μας στήριξη και καθοδήγηση. Η ζωή συνεχίζεται και μετά τις εξετάσεις και πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι είτε με ευχάριστα, είτε με δυσάρεστα αποτελέσματα, πρέπει ο εξεταζόμενος να συνεχίσει την προσπάθειά του για να διεκδικήσει ένα μέλλον που θα τον ικανοποιεί και θα τον κάνει ευτυχισμένο.

ΦΜ: Η ευχή μου είναι να κάνει ένα παιδί τα όνειρά του πραγματικότητα μέσα από τις σπουδές του.

Οι γονείς θα πρέπει να στηρίξουν τα όνειρα αυτά ακόμα και στις δυσκολίες που θα έρθουν. Η επιτυχία δεν είναι μια μονόπλευρη έννοια. Η επιτυχία είναι πολύπλευρη και έρχεται μέσα από τη σκληρή δουλειά και προσπάθεια.

Ότι και αν συμβεί η προσπάθεια συνεχίζεται. Αυτό που μου έχει διδάξει η ζωή, είναι ότι ο εργατικός και εκείνος που προσπαθεί συνέχεια, ποτέ δε χάνεται!

 

Καλή επιτυχία σε όλα τα παιδιά!

Η σκέψη μας είναι μαζί τους!

Καλό κουράγιο να έχουν!

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

by click4money