ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΟΥ ΛΕΥΑΚΑΔΙΤΙΚΟΥ ΓΛΩΣΣΙΚΟΥ ΙΔΙΩΜΑΤΟΣ lexikolefkadas.gr

 

Το Διαδικτυακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος, lexikolefkadas.gr, είναι μια εθελοντική προσπάθεια καταγραφής και διάσωσης της ντοπιολαλιάς της Λευκάδας και ένα εκπαιδευτικό εργαλείο για τη γνωριμία των μαθητών με την ντοπιολαλιά της περιοχής τους.

Η Λευκάδα είναι ένα από τα ομορφότερα νησιά του Ιονίου, εύκολα προσβάσιμο, σε όλους. Είναι ένα ιδιαίτερο νησί με πλούσιο ιστορικό πλαίσιο και επιρροές τόσο από την Επτανησιακή κουλτούρα, όσο και από αυτή της ηπειρωτικής Ελλάδας, λόγω της γειτνίασης αλλά και των στενών σχέσεων της με τις απέναντι ακτές της Αιτωλοακαρνανίας και της Ηπείρου. Επιρροές που αντανακλώνται στη μουσική, τις συνήθειες αλλά και τη ντοπιολαλιά της.

Η ντοπιολαλιά αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού και της καθημερινότητας μιας περιοχής και η διάσωση της θεωρούμε ότι είναι καθήκον και υποχρέωση κάθε ανθρώπου που αγαπάει τον τόπο του. Αυτή ακριβώς, η ντοπιολαλιά, είναι το περιεχόμενο μια μεγάλης εθελοντικής προσπάθειας που ξεκίνησε το 2015 και συνεχίζει μέχρι σήμερα.

Πρόκειται για το Ψηφιακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος, το lexikolefkadas.gr που αποτελεί και την μοναδική σε αυτή τη μορφή πλατφόρμα στην Ελλάδα, για τοπικό ιδίωμα, παρέχοντας στον αναγνώστη  μια σειρά από διευκολύνσεις στη χρήση της και πληροφοριακό υλικό για την ντοπιολαλιά του νησιού.

 

Το lexikolefkadas.gr, αποτελεί ξεκίνησε το 2015, από τον κο Νίκο Καββαδά και την κα Χρυσούλα Σκλαβενίτη και αφορά στην ψηφιοποίηση και μεταφορά στο διαδίκτυο, έντυπων λεξικών και γλωσσάριων που κυκλοφορούν για την ντοπιολαλιά της Λευκάδας, γλωσσάριων που περιέχονται μέσα σε ιστορικά, λογοτεχνικά, λαογραφικά βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά έντυπα, αλλά και λέξεων και φράσεων που ίσως να μην περιέχονται στην παραπάνω βιβλιογραφία, αλλά ακούγονται στα χωριά και την πόλη του νησιού, από τους λίγους πλέον ανθρώπους που ζουν και μεταφέρουν καθημερινά την ιστορία της τοπικής γλώσσας μας.

 

Στόχοι

Με γνώμονα την αγάπη για τον τόπο μας και την πολιτιστική του παράδοση θέσαμε εξ αρχής τους στόχους πάνω στους οποίους βασιστήκαμε τόσο για τη δημιουργία της πλατφόρμας, όσο και για την μετέπειτα πορεία της. Οι στόχοι αυτοί αποτελούν για το εγχείρημα μας σημείο αναφοράς, ανατρέχουμε διαρκώς σε αυτούς, αξιολογούνται και εμπλουτίζονται.

Πρωταρχικός στόχος της προσπάθειάς μας ήταν και είναι το lexikolefkadas.gr, να χρησιμοποιηθεί σαν ψηφιακό εκπαιδευτικό εργαλείο για τη γνωριμία των μαθητών με την ντοπιολαλιά της περιοχής τους. Για το λόγο αυτό κατατέθηκε με τη συνεργασία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας στο ΙΕΠ, και εγκρίθηκε το Δεκέμβρη του 2020, σχετική πρόταση. Κατατέθηκε εκ νέου τον Ιούνιο του 2021 και αναμένει την έγκρισή της για τη νέα σχολική χρονιά 2021-2022.

Παράλληλοι στόχοι μας είναι επίσης:

·     Η διάσωση του γλωσσικού ιδιώματος της Λευκάδας και η διάδοση του στις νέες γενιές

·     Ο εμπλουτισμός του με άλλα γλωσσικά στοιχεία (παροιμίες, αινίγματα, γλωσσοδέτες, κείμενα)

·     Το να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τη δημιουργία αντίστοιχων σελίδων σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.

 

Δημιουργία πλατφόρμας - Μεθοδολογία εγχειρήματος

Το lexikolefkadas.gr δημιουργήθηκε  στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα WordPress. Είχε ήδη προηγηθεί έρευνα, σε δημόσιες,  δημοτικές και ιδιωτικές βιβλιοθήκες, στο εμπόριο και στο διαδίκτυο για τον εντοπισμό λεξικών και γλωσσάριων του Λευκαδίτικου γλωσσικού ιδιώματος, αλλά και άλλων πηγών (δείτε παρακάτω)

Εξασφαλίστηκαν οι σχετικές άδειες χρήσης του γλωσσικού υλικού των πηγών και ξεκίνησε η μεταφορά των λημμάτων που μετρά μέχρι σήμερα  περίπου 9300 λέξεις. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς των λέξεων διατηρήθηκε η πολυτονική γραφή,   η ορθογραφία  και η σύνταξη των αρχικών πηγών μας.

Το περιεχόμενο του ψηφιακού λεξικού είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://lexikolefkadas.gr/, όπου μπορείτε να μελετήσετε το μενού του και να ανακαλύψετε πέρα από το γλωσσικό υλικό και το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα και άλλες ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

 

Πηγές

Αναλυτικά οι πηγές που χρησιμοποιήσαμε και χρησιμοποιούμε, αλλά και αυτές που κάθε φορά αναζητούμε είναι:

·     Λεξικά και Γλωσσάρια που έχουν κυκλοφορήσει σε έντυπο και αφορούν στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα των νησιών Λευκάδα, Μεγανήσι και Κάλαμο

·     Βιβλία ιστορικά, λαογραφικά, λογοτεχνικά, ή άλλου είδους (που σχετίζεται φυσικά η θεματική τους με τα παραπάνω νησιά) που περιέχουν παραρτήματα με  γλωσσολογικό υλικό ή κάνουν αναφορές στις σημειώσεις τους  ή περιέχουν σχετικό κεφάλαιο στα περιεχόμενά τους

·     Γλωσσάρια και συλλογές λημμάτων δημοσιευμένα σε τοπικές εφημερίδες ή περιοδικές
 εκδόσεις πολιτιστικών συλλόγων της Λευκάδας

·     Προφορικές πηγές που προέρχονται από έρευνα πεδίου, σχόλια, προσθήκες και παρατηρήσεις αναγνωστών του ψηφιακού λεξικού

Σεβόμενοι την προσφορά των μελετητών και συγγραφέων των πηγών μας, συγκεντρώσαμε με πολύ προσοχή τα βιογραφικά και εργογραφικά τους. Ανάμεσα στους μελετητές υπάρχουν πολύ σημαντικά ονόματα, όπως αυτό του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, του μεγάλου δάσκαλου και λαογράφου της Λευκάδας Πανταζή Κοντομίχη, του Ι. Σταματέλου και άλλων.

 

Ηχητικό Υλικό

Στο  "Ηχητικό Υλικό" μας περιλαμβάνονται ηχογραφημένες φράσεις και μικροί διάλογοι σε άπταιστα λευκαδίτικα από ανθρώπους κυρίως των χωριών της Λευκάδας. Μεταφέρουμε με αυτό τον τρόπο και τη χροιά της ντοπιολαλιάς, τον ήχο της, τις λεπτές διαφορές ανάμεσα στους ήχους της πόλης (Χώρας) και των χωριών. Το ηχητικό υλικό επίσης εμπλουτίζεται συχνά.

 

 Διευκολύνσεις ψηφιακής πλατφόρμας lexikolefkadas.gr

Το lexikolefkadas.gr, είναι πολύ εύκολη σε χρήση πλατφόρμα και  προσφέρει μια σειρά από διευκολύνσεις στον αναγνώστη, σε σχέση με την μελέτη των έντυπων πηγών:

·     Γρήγορη αναζήτηση λέξεων με πολλούς τρόπους: μέσω του πλαισίου αναζήτησης της αρχικής σελίδας / αλφαβητικά / μέσω των πηγών από τα σχετικά tags

·     Σε κάθε λήμμα, βρίσκονται συγκεντρωμένοι όλοι οι ορισμοί των μελετητών, απ΄ όλες
 τις έντυπες πηγές.

·     Σε πολλά λήμματα θα βρείτε ενεργούς συνδέσμους (links) που παραπέμπουν σε άλλα λήμματα, παρέχοντας περισσότερες πληροφορίες στην αναζήτησή και κάνοντας το λεξικό διαδραστικό.

·     Περιλαμβάνει Ηχητικό υλικό δίνοντας στον αναγνώστη την ευχαρίστηση και την ευκαιρία να ακούσει και όχι  μόνο να διαβάσει τη λέξη.

·     Παρέχεται η δυνατότητα κοινοποίησης λέξεων σε social media, e-mails, blogger κ.ά. συμβάλλοντας στη διάδοση της προσπάθειας

·     Παρέχεται η δυνατότητα υποβολής σχολίων τόσο στην πλατφόρμα όσο και στα social media του lexikolefkadas.gr.

·     Παρέχονται μια σειρά από διευκολύνσεις στην πλοήγηση για άτομα με προβλήματα όρασης

Πίνακας 1. Παράδειγμα μορφοποίησης πίνακα

Ηλικία Συχνότητα Ποσοστό %

Κάτω των 40 44 32.1

40-49 68 49.6

50 και άνω 25 18.2

Σύνολο 137 100.0

 

Η εκπαιδευτική πρόταση

Ένας από τους βασικούς μας στόχους εξ αρχής ήταν η χρήση του ψηφιακού μας λεξικού σαν εκπαιδευτικό εργαλείο. Αυτό πραγματοποιήθηκε, με την έγκριση  του προγράμματος με τον τίτλο "Το Διαδικτυακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος, lexikolefkadas.gr, ως εκπαιδευτικό εργαλείο για τη γνωριμία των μαθητών με την ντοπιολαλιά της περιοχής τους". Σαν πρόταση  κατατέθηκε σε συνεργασία με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας τον Μάιο του 2020 και εγκρίθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο  για το σχολικό έτος 2020-2021. Κατατέθηκε εκ νέου τον Ιούνιο του 2021 και αναμένει την έγκρισή της για τη νέα σχολική χρονιά 2021-2022
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε όλα τα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία – εκπαιδευτήρια στη Λευκάδα, τα Ιόνια νησιά,  την Ελλάδα, σε ελληνόγλωσσα σχολεία σε όλο τον κόσμο αλλά και  σε κάθε δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα που πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και εφήβους. Προτείνεται για μαθητές ηλικίας 9 ως 16 ετών, χωρίς αυτό να αποκλείει μαθητές μικρότερης ηλικίας. Είναι δωρεάν. Είναι ευέλικτο και ανοιχτό σε δράσεις για κάθε γνωστικό αντικείμενο τόσο στη δια ζώσης όσο και την εξ αποστάσεως  διδασκαλία, ενώ έχει συμβατότητα με τα ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ.  Η χρήση του lexikolefkadas.gr ως εκπαιδευτικό εργαλείο και οι προτάσεις που το συνοδεύουν, μπορούν να ενταχθούν σε οποιοδήποτε πρόγραμμα Σχολικών δραστηριοτήτων ή να γίνει καθημερινότητα για εκπαιδευτικό και μαθητή σε κάθε γνωστικό αντικείμενο.

 

Σκοπός - Στόχοι

Στα πλαίσια της γνωριμίας των παιδιών με τις νέες τεχνολογίες, τη  χρήση του υπολογιστή και τη  λειτουργία του ως εκπαιδευτικό εργαλείο, οι μαθητές παρακινούνται να έρθουν σε επαφή, μέσω του διαδικτύου,  με την έννοια  "γλωσσικό ιδίωμα" και στη συνέχεια να αναζητήσουν περαιτέρω γνώσεις για το τοπικό ιδίωμα της περιοχής τους, αυτόνομα ή συγκριτικά με άλλα ιδιώματα και θα προγραμματίσουν μια σειρά δραστηριοτήτων που θα μπορούν να σχετίζονται και με την χρήση υπολογιστή.

Βασικός σκοπός είναι τα παιδιά να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την ντοπιολαλιά της περιοχής που γεννήθηκαν και μεγαλώνουν,  να συνειδητοποιήσουν τη σημαντικότητά της, ως μέσο επικοινωνίας και μέσα από δημιουργικές και ευχάριστες δραστηριότητες, με ή χωρίς τη χρήση υπολογιστή, να συμβάλλουν με τη σειρά τους, στη διάσωση και στη διάδοσή της, στις επόμενες γενιές. Η χρήση του Ψηφιακού Λεξικού του Λευκαδίτικου Γλωσσικού ιδιώματος, μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

Οι στόχοι που θέτουμε σαν δημιουργοί της πλατφόρμας είναι:

·     Να έρθουν σε επαφή τα παιδιά με τα διάφορα είδη λεξικών, εντύπων και ψηφιακών

·     Να έρθουν σε επαφή με μελέτες και συλλογές λέξεων και φράσεων που σχετίζονται με την ντοπιολαλιά της περιοχής τους

·     Να κατανοήσουν τη συνέχεια της γλώσσας και την αξία της ως πολιτιστικό κομμάτι

·     Να ανακαλύψουν διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα στα πολλά και διαφορετικά ιδιώματα στον ελλαδικό χώρο

·     Να αναπτύξουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα τους ανακαλύπτοντας τρόπους αξιοποίησης της ντοπιολαλιάς της περιοχής τους, τόσο στα πλαίσια του σχολείου τους, όσο και έξω από αυτό

·     Να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για την δημιουργία αντίστοιχων προσπαθειών σε κάθε περιοχή της Ελλάδας. Για το λόγο αυτό παρέχεται σε όποιον επιθυμεί η τεχνογνωσία της δημιουργίας της πλατφόρμας.

Περιεχόμενο πρότασης

Η εκπαιδευτική πρόταση  περιλαμβάνει ένα έντυπο με:

·     Βασικές θεωρητικές πληροφορίες (παρουσίαση όρων όπως γλώσσα, επικοινωνία, λόγος / αποσαφήνιση των εννοιών διάλεκτος, ιδίωμα, ιδιωματισμός / σύντομη παρουσίαση των διαλέκτων της αρχαίας και της νέας ελληνικής  και των ιδιωμάτων της  νέας ελληνικής.

·     Το απαραίτητο θεωρητικό πλαίσιο σχετικά με τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση

·     Σκέψεις για την αναγκαιότητα γνωριμίας με τον τόπο μου, τον πολιτισμό και την παράδοσή του

·     Το πέρασμα από το έντυπο στο ψηφιακό λεξικό

·     Μια σύντομη αναφορά στη διαδικτυακή παρουσία διαλέκτων και ιδιωμάτων στον Ελλαδικό χώρο

·     Ιστορικό σκεπτικού και δημιουργίας του lexikolefkadas.gr

·     Γεωγραφικό, ιστορικό και πολιτιστικό πλαίσιο της Λευκάδας αφού αυτός είναι ο τόπος αφετηρίας μας

·     Μια συνοπτική παρουσίαση χαρακτηριστικών του Λευκαδίτικου ιδιώματος

Στο δεύτερο μέρος του, το έντυπο περιλαμβάνει:

·     Προτάσεις για την αξιοποίηση του lexikolekadas.gr, μέσω πολλών γνωστικών αντικειμένων στα σχολεία  Α/θμιας και Β/θμιας ή και άλλους φορείς της Λευκάδας, της ΠΙΝ (Περιφέρεια Ιονίων Νήσων)  αλλά και όλης της Ελλάδας

Το κυρίως μέρος του κλείνει με σημειώσεις  και πηγές.
Η πρόταση συνοδεύεται από παράρτημα που περιλαμβάνει:

·     Ένα ανοιχτό ενδεικτικό Εκπαιδευτικό Σενάριο με τίτλο "Γνωριμία με το Ψηφιακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος" 

·     Ενδεικτικά παραδείγματα φύλλων εργασίας σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή

·     Ερωτηματολόγια αξιολόγησης μαθητών και εκπαιδευτικών

Το lexikolefkadas.gr,  ακόμα και αν είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα αφιερωμένη στο Λευκαδίτικο γλωσσικό ιδίωμα, μπορεί να αποτελέσει το ίδιο ως θεματική εργασία, την αφορμή για τη μελέτη κάθε άλλου γλωσσικού τοπικού ιδιώματος, ενώ δεν ξεχνάμε τον στόχο να αποτελέσει και παράδειγμα προς μίμηση.

Πρόσβαση στο υλικό

Για να έρθετε σε επαφή με το υλικό του προγράμματος αλλά και γενικά με την πλατφόρμα αρκεί να πληκτρολογήσετε lexikolefkadas.gr ή σε μηχανές αναζήτησης "Ψηφιακό Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού ιδιώματος" και θα σας οδηγήσει κατευθείαν εκεί.

Για να έχετε πρόσβαση στην εκπαιδευτική πρόταση, αφού μπείτε στη σελίδα του λεξικού, επιλέγετε: "Επιπλέον υλικό" και στη συνέχεια  "Εκπαιδευτικό υλικό". Συμπληρώνοντας τη φόρμα εκδήλωσης ενδιαφέροντος η πρόταση αποστέλλεται την ίδια στιγμή στην ηλεκτρονική διεύθυνση που δηλώσατε. Η ενασχόλησή σας με την πλατφόρμα και την εκπαιδευτική πρότασή μας, είναι χαρά για μας και περιμένουμε την ανατροφοδότησή σας, τις ιδέες και τις παρατηρήσεις σας, ενώ το blog του ψηφιακού μας λεξικού μπορεί να φιλοξενήσει τις δραστηριότητες που επιλέξατε να πραγματοποιήσετε.

 

Εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα - μελλοντικές κινήσεις

Το  lexikolefkadas.gr, για μεγαλύτερη ευκολία στην χρήση του είναι διαθέσιμο και σε δωρεάν εφαρμογή για κινητά τηλέφωνα (Android): https://bit.ly/2lZ0xqQ

 

Όλες οι παραπάνω προτάσεις για τις δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν στα πλαίσια προγραμμάτων με θέμα το γλωσσικό ιδίωμα είναι ενδεικτικές. Μαθητές και εκπαιδευτικοί έχουν αποδείξει ότι έχουν αστείρευτη φαντασία και διάθεση και μπορούν να δημιουργήσουν εξαιρετικές εργασίες, χρησιμοποιώντας είτε νέες τεχνολογίες είτε παραδοσιακά μέσα.

Αυτό που ουσιαστικά εμείς προτείνουμε είναι η αφορμή:  ένας ιστότοπος που δημιουργήθηκε με αγάπη για τον τόπο μας και την μοναδική γλωσσική κληρονομιά του.

Αγαπητοί μαθητές μελετήστε το lexikolefkadas.gr, περιηγηθείτε στο διαδίκτυο και το απεριόριστο χρήσιμο υλικό που σας δίνει, ερευνήστε τους ανεξάντλητους τρόπους χρήσης του προς όφελός σας. Ερευνήστε τις βιβλιοθήκες του σπιτιού, του σχολείου, του χωριού, της πόλης σας. Γνωρίστε τον τόπο σας. "Εκμεταλλευτείτε" τους παππούδες και τις γιαγιάδες σας που είναι ζωντανές βιβλιοθήκες και ανακαλύψτε τους θησαυρούς που κρύβει το παρελθόν και που θα αποτελέσουν πολύτιμη αποσκευή για το μέλλον σας.
Εμείς στο lexikolefkadas.gr θα χαρούμε ιδιαίτερα να φιλοξενήσουμε τις εργασίες και τις ιδέες σας. Είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση  ή προβληματισμό και πρόθυμοι να παρουσιάσουμε το lexikolefkadas.gr σε εκπαιδευτικούς και μαθητές.

 

Βιβλιογραφικές αναφορές

Κοντοσόπουλος Ν.Γ. (2001). Διάλεκτοι και ιδιώματα της νέας ελληνικής. Αθήνα: Γρηγόρη.

Ανακτήθηκε από http://www.greek-language.gr/

Ανακτήθηκε από https://lexikolefkadas.gr/

Χρυσούλα Σκλαβενίτη

info@lexikolefkadas.gr

crissperly@gmail.com

22-7-2021

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

by click4money